Smalle Haven

Smalle Haven is een stedelijk gebiedsontwikkelingsplan in het centrum van Eindhoven. Het plan is ontworpen door Jo Coenen en bestaat uit een nieuw plein, een nieuw park en 8 gebouwen, veelal ontworpen door een andere architect. Coenen heeft in het verleden 14 jaar in Eindhoven gewoond en gedurende zeker 7 jaar werkte hij aan het idee hoe hij de binnenstad zou herontwikkelen. Zo gaat het verhaal dat toen hem werd gevraagd een stedenbouwkundig plan te maken voor de wijk Smalle Haven, hij dat in één keer op een zaterdagmiddag tekende. Deze schets was al zo compleet dat er niets veranderde en hij is dan ook precies uitgevoerd zoals hij hem op een zaterdagmiddag tekende. Het plan bestaat uit de volgende onderdelen:

Medina

Het eerste deel van het plan is het Medina-complex, gebouwd op een plek binnen de middeleeuwse stadsgrenzen van de stad Eindhoven tussen de gedempte stadsgrachten. De naam ‘Medina’ is dan ook zeer terecht gekozen. Medina is Arabisch en betekent (oud) 'stad'. De medina is vaak het oudste deel van oude Noord-Afrikaanse steden, meestal binnen de stadsmuren. In de medina zijn de huizen door de eeuwen heen op elkaar gebouwd. Dat deel is ook te zien in Eindhoven, aangezien het gebouw vanaf de hoge, 7 verdiepingen tellende zijde aan de Vestdijk afdaalt naar Het College. De helling is gevuld met woonterrassen en groen, waardoor het een mediterrane uitstraling heeft. De internationaal bekende Engelse architect Neave Brown was in samenwerking met Rob van Aken van Van Aken Architecture and Urban Planning in Eindhoven verantwoordelijk voor het ontwerp van het Medina-complex. De beplanting heeft het ook aantrekkelijker gemaakt voor dieren. In het ontwerp is onder meer rekening gehouden met nectar- en waardplanten voor vlinders en schuil- en nestplaatsen voor vogels. De natuurbeleving in de stad is hierdoor zeker toegenomen.

Caverna 

Deel twee van het plan is het Caverna-complex, gelegen aan de zuidkant van het gebied Smalle Haven. Het bestaat uit vijf studiowoningen, acht appartementen en twee commerciële ruimtes. De appartementen met woonkamer, keuken en slaapkamers zijn gegroepeerd rond een ruime patio, dit doet denken aan hol of hol, vandaar de naam Caverna. Het is ontworpen door architect Hans Widdershoven van Van Aken Architectuur en Stedenbouw.

Mercado

Deel drie van het plan is het Mercado-complex, de nieuwbouw van de afdeling Werk, Zorg en Inkomen van de gemeente Eindhoven. Aan de buitenzijde sluit het gebouw aan bij de diversiteit van het stedenbouwkundig plan en verbindt het de verschillende onderdelen in beeld en vorm. Een ‘stadskamer’, een deels overdekt plein, vormt het hart en dient als portiek voor de entree. De aangrenzende arcade rijgt alle aangrenzende gebouwen aan elkaar. Hoewel het gebouw buiten niet als een totaliteit wordt ervaren, is dat binnen wel het geval. Het open office concept komt hier tot uiting; een toen nieuw concept waarbij transparantie en flexibiliteit centraal staan. Het interieur is ontworpen rond vides. Deze helpen bij de oriëntatie en verbinden verdiepingen en afdelingen. Het Mercado-complex is ontworpen door de vrouwelijke architecte Jeanne Dekkers.

Catharinaplein & Catharinahuis

Deel vier van Coenens plan Smalle Haven voorzag in een nieuw plein, het Catharinaplein. Zo creëerde hij een nieuwe ruimte in de binnenstad en meer ruimte voor de Catharinakerk. De zuidelijke muur van het plein moest hertekend worden vanwege de sloop van kleinschalige gebouwen, waaronder het gebouw De Halve Maen uit 1486. De Belgische architect Charles Vandenhove ontwierp het nieuwe gebouw, Catharinahuis genaamd, in rood beton. In dit gebouw wordt de klassieke opstelling van plint, verticaal gerichte gevel en een kroonlijst in gestileerde vorm weerspiegeld.

Dynamo

Deel vijf van het plan is het cultureel jongerencentrum Dynamo, dat jongeren praktische hulp biedt bij onderwijs, huisvesting, geldzaken en werk. Daarnaast houdt Dynamo hangjongeren van de straat met een sporthal, een fitnessruimte en een pophal voor 550 bezoekers. Architecten Bert Dirrix en Roland Laurey gaven Dynamo een gebouw dat past bij een jongerencentrum. De ruwe gevel bestaat uit panelen van gepigmenteerd beton met zichtbare sporen van houten bekisting. De bruine huid van het gebouw vormt een warm contrast met de verschillende roodtinten in het atrium. Het open plein omsluit de ruime vide waarrond de functies zijn gegroepeerd. Op elke verdieping zijn openbare ruimtes zodat er overal leven is in het gebouw. Om de jongeren bij de straat te betrekken, heeft het gebouw een groot raam. Overdag weerspiegelt het 'stedelijke raam' de Catharinakerk ertegenover, 's avonds laat het de activiteiten zien die binnen plaatsvinden.

Schilgebouw

Deel zes van het plan is het Schilgebouw. Het bestaat uit 42 appartementen/studio's en diverse winkels. Het is ontworpen door Jo Coenen Architects & Urbanists en gerealiseerd om de drukke kroegstraat Stratumseind af te schermen. De monumentale panden zijn echter nog te beleven in de theetuin aan de achterzijde, ontstaan door een “hap” uit het gebouw te snijden. Ook hier is het woonprogramma zichtbaar via de gang op de tweede verdieping met trappen naar beneden en naar boven. Aan de voorzijde wordt een arcade gecreëerd voor de “voedselstraat” onder de balkons ondersteund door elegante betonnen kolommen. Het gebouw herbergt de Down Town Gourmet Market met 21 onafhankelijke eetgelegenheden.

Ten Hagestraat 7-9

Deel zeven van het plan is een kantorencomplex dat is gerealiseerd tussen de monumentale panden aan de Ten Hagestraat, de Vestedatoren met Colonnade en het Karel Vermeerenplantsoen.

Vestedatoren

Deel acht van het plan zijn de Vestedatoren. Het is ontworpen door Jo Coenen zelf en zijn neef, Geert Coenen. De Vestedatoren staat bekend om zijn bijzondere architectuur en is het absolute kroonjuweel van het plan Smalle Haven. Bij het naderen van het centrum van Eindhoven kondigt deze hoge en smalle toren het hart van de stad aan als een baken. Daarom is hij vanuit deze hoek op zijn smalst. Om het gebouw zo slank en elegant mogelijk te maken, is de basisvorm een slanke diamant met afgeronde hoeken. Het gebouw heeft 27 verdiepingen en een hoogte van 90 meter. Elke verdieping heeft twee appartementen en de basis biedt plaats aan een dubbelhoge commerciële unit. Het gebouw doet qua hoogte en vorm denken aan het Flatiron Building in New York City. Een essentieel verschil is echter dat de Vestedatoren een ruitvorm hebben en de Flatiorn een driehoek. De Vestedatoren zijn in 2007 uitgeroepen tot Gebouw van het Jaar door de Nederlandse Vereniging voor Bouwkunst. Bij de Vestedatoren hoort de Colonnade, die zich om het Karel Vermeerenplantsoen wikkelt.

Karel Vermeerenplantsoen

In het hart van het plan ligt een intiem stadspark genaamd het Karel Vermeerenplantsoen. Karel Vermeeren was een in Eindhoven geboren en getogen schilder, tekenaar en dichter. Hij leefde van 1912 tot 1998. In 2009 werd het park naar hem vernoemd. Sinds 4 juli 2010 staat daar ook zijn buste, gemaakt door Peter Nagelkerke.